Yapım Ekleri

Eklendiği sözcüklerin anlamını bazen de türünü değiştiren eklerdir. Yapım eki alan sözcükler gövde durumuna geçer. Yapım ekleri dörde ayrılır.
İsimden isim yapan Ekler
İsim kök ve gövdelerine gelerek yine isim türeten eklerdir. İsimden isim türeten ve sık kullanılan yapım ekleri ve sözcüğe kattığı bazı anlamlar şunlardır:
-ca (-çe, – ça – çe)
(küçültme) uzunca, Kısaca, genişçe, irice ufakça.. (-e göre) bence, sence, onca
(tarafından) yönetimce, kurumca, bakanlıkça…
(bir arada, topluluk, bütünlük) ailece, evce..
(dil adı)  Türkçe, Arapça..
-lik (-lık, – luk, – lük)
(sınırlama, ayırma, saklama) akşamlık kışlık mevsimlik gömleklik..
(topluca bir yerde bulunma) zeytinlik, kömürlük, çöplük, ayakkabılık..
(araç, gereç)  tuzluk, gözlük, ellik, başlık..
-lı(-li,-lu,-lü)
(sahiplik, ait olma, üye olma) varlıklı, düzenli, başarılı, Ankaralı,
-cı, (-ci, – cu, – cü )
(meslek, benimseme, alışkanlık) sütçü, sucu, gözcü, halkçı, uykucu, dalgacı
Not:
yapım ekleri bunlarla sınırlı değildir. Aşağıda diğer isimden isim yapım eklerine bazı örnekler verilmiştir. Umutsuz, kitapçık, bencil, ipeksi, meslektaş, ikinci, mavimsi…
İsimden Fiil Yapan Ekler
İsim kök ve gövdelerine gelerek fiil türeten eklerdir.
başla, azal, ümitlen, katılaş, tıkırda
Fiilden Fiil Yapan Ekler
Fiil kök ve gövdelerine gelerek fiil türeten eklerdir.
döktür, uçur bakıl, sevin, kaçış, okut..
Fiilden İsim Yapan Ekler
Fiil kök ve gövdelerine gelerek isim türeten eklerdir.
bitkin, durak, yıkıcı, saygı, anıt, yazı, üzüntü, bilinç, kıyım, eğitmen, girişken, ürperti, kaçamak, gelenek, süpürge
Olumsuzluk Eki (-me, – ma) 
FFiilin gerçekleşmediğini bildiren ektir. Türkçede olumsuzluk eki – me’dir.
çalışmadık, düşünmedim, yazamadım…
NOT:
Olumsuzluk ekiyle çekilmlenmiş bir fiil, şimdiki zaman eki aldığında – me, – ma ekindeki ” a ve e” geniş ünlüleri daralır.
gelmiyor, okumuyor, çalışmıyoruz..

Our Score

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir