Benzetme(Teşbih)
Bir nesnenin bir varlığın niteliğini daha etkili biçimde anlatmak için daha belirgin bir niteliği olan varlıktan yararlanma yöntemine benzetme denir. Tam bir benzetmede 4 öge bulunur.
Benzeyen: Asıl anlatilmak istenen yani benzetmeye konu olan. Varlık
Benzetilen: Benzeyenin kendisine benzetildiği varlık
Benzetme yönü: Benzeyenin benzetilene hangi yönden benzediği benzeyen ile Benzetilen arasında kurulan ilgi
Benzetme edatı: Cümleye benzetme anlamı katan sözcük
Tilki gibi kurnaz çocuk
Selvi gibi uzun boy
Denizler kadar derin gözler
Kar gibi beyaz çamaşır
Eğretileme (İstiare)
Eğretileme yalnızca (benzeyen ya da benzetilen) ögelerinden biriyle yapılan söz sanatı aynı zamanda bir benzetme çeşidi olarak tanımlanabilir.
Örneğin,
Her yaz bu cennette tatil yaparım.
Cennette: benzetilen
(benzeyen öge tatil yeridir fakat söylenmemiştir.)
Kişileştirme (Teşhis)
Insana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara verilmesidir.
Örneğin,
Bülbül, ağıran vakte kadar ağlarmış
Bu cümlede insana ait olan özellik (ağlamak) insan dışındaki bir varlığa (bülbül) yüklenmiştir.
Kinaye (Değinmece)
BBir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamını çağrıştıracak biçimde kullanılmasına denir. Deyim ve atasözlerinde sıkça görülür.
Örneğin,
Ateş düştüğü yeri yakar.
Dikensiz gül olmaz.
Hamama giren terler.
Taşıma suyuyla değirmen dönmez.
Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
Bir sözün benzetme amacı gütmeksizin başka bir sözün yerine kullanılmasına denir. Ad aktarmasında asıl anlatilmak istenenle onun yerine kullanılan söz arasında bie çeşit ilginin olması gerekir. Fakat bu ilgi benzetme olmamalıdır. Bu anlam ilgilerinden bazıları aşağıda belirtilmiştir.
Parça-Bütün İlgisi
* Ellerim dolu, arabayı sen açarmısın
Bu cümlede araba sözcüğü ile kastedilen arabanın kapısıdir.
İç-Dış İlgisi
Çorba çok güzeldi iki kase içtim.
Burada iki kase sözüyle iki kase çorba kastedilmiştir.
Sanatçı-Eser İlgisi
Şiiri sevmek için Yahya Kemal’i okumalısın.
Burada Yahya Kemal söylenmiş onun şiirleri kastedilmiştir.
Yer-Kişi (Topluluk) İlgisi
Bizim mahalle bu olayı asla unutmaz.
Burada mahalle söylenerek mahalledeki. insanlar kastedilmiştir.
Kişi-Araç İlgisi:
Değerli kalemlerimizden birini daha yitirdik.
Burada kalem söylenmiş yazar kastedilmiştir.
İstanbul’a ünlü raketler geldi.
Burada raket söylenmiş tenisçiler kastedilmiştir.
Yer-Olay İlgisi:
Erzurum ve Sivas bağımsızlık savaşının ilk adımlarıdır.
Burada yer söylenmiş kongreler kastedilmiştir.
Yer-Yön/Ülke İlgisi:
Batı, doğudaki olaylara müdahale etmek zorunda
Burada yön söylenmiş ülkeler kastedilmiştir.
NOT:
Anlatım bozukluğu soruları seçeneklerinde ad Aktarması gören bazı öğrenciler ad aktarmasıni anlatım bozukluğu zannetmektedir. Ad aktarması anlatım bozukluğu sayılmamaktadır.
Dokundurma(Tariz) :
Bir kimseyi iğnenemek, bir sözü tersini düşündürecek şekilde kullanmak veya kişiyle alay etmek amacıyla kullanılan ifadelerdir.
Örneğin,
Çok çabuk geldin, sen gelene kadar ağaç olduk.
O kadar açık konuştuk ki. Söylediklerimi hala anlamaya çalışıyoruz.
NOT:
Dokundurma, seçeneklerde ya da soru kökünde bazı sorularda alaysi anlatım adı altında da sorulabilir.
Mübalağa (Abartma)
Bir durumu olduğundan daha büyük ya da daha küçük gösterme sanatıdır.
Örneğin,
Bir ah çeksem dağı taşı eritir, gözüm yaşı degirmeni yürütür.
Dolaylama
Bazi canlı ya sa cansız varlıklar doğrudan anlatilmak yerine başka kavramlarla anlatılır. Bir. Kavramın birkaç sözcükle anlatıldığı bu sanata dolaylama denir.
Örneğin egenin incisi–> İzmir
Bacasiz sanayi–> turizm
Kara elmas–> kömür
Güzel Adlandırma
Söylenmesi kulağa hoş gelmeyen ya da ürkütücü anlamlar çağrıştıran sözlerin daha olumlu kabullenebilir sözlerle anlatilmasıdır.
Ölmek- hakkı rahmetine kavuşmak
Gömmek – toprağa vermek
Verem – ince hastalık
Cin – üç harfliler
Sözcükte Anlam Olayları
Our Score