Mevlana Celaleddin Rumi’ye göre Yüce Allah (c.c) insana değer vermiş, onun üstün ve ayrıcalıklı bir varlık olarak yaratmıştır. O halde insana değer verilmeli ve saygı duyulmalıdır. Mevleviliğe göre insan, kalbini kin, hırs, kibir, kıskançlık, bencillik gibi kötü duygulardan arındırmalıdır.
Sevgi ve saygıyı ilke edinmelidir.
Mevlevilik akımında dini ve ahlaki ilkeler vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Bu akıma göre doğruluk, adalet, hikmet, zayıfları gözetme, yardımlaşma vb. değerler genel olarak bütün insanları mutluluğa götürecek temel ilkelerdir. Buna karşın tembellik, yalan, hile, kin, nefret, öfke, dedikodu, kibir vb. kötü özellikler ise insanın helakına sebep olur. İyi bir Mevlevi bu gibi kötülüklerden uzak durmayı ilke edinmelidir.
Mevlevilik düşüncesinde sema ayininin önemli bir yeri vardır. Sema; müzik eşliğinde ve belli bir düzen içerisinde yapılan törene verilen addır. Sema ayinine katılanlara semazen, bu ayinin yapıldığı yerlere ise semahane denir.