Kip, bir fiilin kök veya gövdesinin zaman veya niyete göre girdiği kalıplardır. Iki çeşittir.
Haber(Bildirme) Kipleri: Fiilin gerçekleşmesine yönelik zaman bildiren ekleri kapsar.
Geniş zaman: r (ar, er, ır, ir, ur, ür) ekleriyle oluşur.
Koşar, okur, çalışırsın
Gelecek zaman: ” ecek(acak) ekleriyle oluşturulur.
gidecek, bakacağım, isteyecekler..
Şimdiki zaman: – yor ekiyle oluşturulur. gidiyoruz, bakıyorlar, anlıyorsunuz..
Not: – makta, mekte ekleri de şimdiki zaman kip ekidir.
Okumaktayim, çalışmakta, eğlenmekte…
Görülen(bilinen) geçmiş zaman: ” dı (di, du, dü,/tı, ti, tu, tü) ekleriyle oluşturulur.
geldi, baktınız, çalıştım, istedik, düşündüm….
Duyulan(öğrenilen) geçmiş zaman: -mış (miş, muş, müş) ekleriyle oluşturulur.
gelmiş, düşünmüş, istemişşin, görmüşüz..
Dilek(Tasarı) Kipleri: İstenen veya tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Bu kiplerde açıkça bir zaman ifadesi bulunmaz.
Gereklilik kipi: – meli (-malı) ekiyle oluşturulur.
Gitmeli, çalışmalıyım, okumalısınız..
İstek Kipi:” – e (-a) ekiyle oluşturulur. Gideyim, bakalım düşünesiniz, isteyeyim..
Şart(koşul) kipi: – se(-sa) ekiyle oluşturulur. Çalışsa, gitsem, kalsanız…
Emir kipi: Eki yoktur. Emir kipinde fiil köküne şahıs eki getirilir. Emir, sözcüğün çekiminden anlaşılır.
Gel, çalışın, bakın, yapsınlar…
**Ek olarak bir de kişi (şahıs) eklerinden bahsetmek istiyorum.
Kişi (Şahıs) Ekleri:
Fiil kiplerine veya ek fiillere eklenerek işin veya oluşun kim tarafından gerçekleştirildiğini gösteren eklerdir.
1. Tekil kişi(-me, im) baktım, geleceğim…
2. Tekil kişi (-n, – sin) baktın,geleceksin…
3. Tekil kişi ( ek yok) baktı, gelecek…
1. Çoğul kişi (-iz, – k) baktık, geleceğiz…
2. Çoğul kişi ( -nız, – sınız) baktınız, geleceksiniz…
3. Çoğul kişi (-lar, – ler) baktılar, gelecekler…
Fiilde Kip
Our Score