1929 Dünya Ekonomik Krizi (Kara Perşembe) hakkında bilgi veriniz

1929 Dünya Ekonomik Krizi (Kara Perşembe) ‏hakkında bilgi veriniz
1929’da Amerika’da başlayan kriz bütün dünyaya yayıldı. Krizin ortaya çıkmasında etkili olan önemli etkenler şunlardır:
** ABD’nin savaş yıllarında gerçekleştirdiği ticari faaliyetlerin savaş sonrasında azalması
** ABD ekonomisine tekelleşmenin hakim olması
** Banka ve şirketlerin çalışma esaslarını düzenleyen yasaların yetersiz olması
**Tarımsal ürünler değer kaybederken sınai ürünlerin alınmasını zorlaştırması
** Savaş sonrası oluşan iyimser havanın etkisi ile borsanın yapay olarak yükselmesi
** Konut, otomobil, sanayi, ve dayanıklı tüketim maddelerine aşırı derecede kredi sağlaması
1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin Sonuçları
** Borsa dibe vurdu, banka, holding ve şirketler battı.
** Kriz en çok sanayileşmiş şehirleri etkiledi.
** Piyasadaki paranın büyük bölümü yok olduğu için ticarette takas ekonomisine geri dönüldü.
** Tarım ürünlerinin fiyatları düşünce kırsal bölgenin ekonomisi bozuldu.
** Madencilik ve inşaat faaliyetleri durdu.
** Krizin etkisiyle birçok ülkede çalışan işçilerin dörtte biri işten çıkarıldı.
** Almanya’da işsizlik oranı % 44’e ulaştı. Amerika ve Almanya’da sınai üretim 1929 seviyesinin % 53 üne düştü, dünya ticareti de 1929 seviyesinin % 35 ine geriledi.
Not:
1931’de ABD başkanı Herbert Hoover’ın teklifiyle ulusal ekonomilere kendilerini toparlama olanağı sağlamak amacıyla borç ödemeleri bir yıl için durdurulmuş, ancak ” Hoover Morotoryumu” denen bu tedbir de uluslararası ekonomik bunalımı hafifletememiştir.
Sovyetler Birliği bunalımdan etkilenmeyen nadir ülkelerden biridir. Çünkü, paraya dayanmayan sosyalist planlı ekonomi, paraya dayanan kapitalist ekonomiden farklı özellikler taşıyordu.
Krizden iki şekilde kurtuluş yolu arandı. 1. ABD başkanı seçilen Roosevelt tarafından benimsenen New Deal (Yeni Düzen) politikası ile sosyal devlet anlayışını güçlendirdici önlemleri ön plana çıkararak krize çözüm bulmaya çalışılmıştır.
2. Diğeri ise Japonya örneğinde olduğu gibi sömürgeler elde ederek, burdan elde edilen gelirlerle krizin etkisinden kurtulmaya çalışılmıştır.
Krizin Türkiye’ye Etkileri
**Kriz Türkiye ekonomisini de olumsuz etkiledi. 1927’de kabul edilen Teşvik-i Sanayi Kanunu amacina ulaşamadı.
** Atatürk’un desteğiyle 1929 yılında Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti yerli malı kullanımı özendirilmeye çalışıldı.
**Gümrük vergileri yükseltildi.
** Dış ticaret ve döviz üzerinde devlet denetimi artırıldı.
** 1933’te planlı ekonomik kalkınma modeli kabul edildi.